Ο πλανήτης μας, αν και κυριαρχείται από το ανθρώπινο είδος, φιλοξενεί μια τεράστια ποικιλία από είδη ζωής, που οι περισσότεροι από εμάς έχουμε τη δυνατότητα να συναντήσουμε μόνο σε ένα πολύ μικρό ποσοστό της. Ωστόσο, αν και θεωρούμε ότι τα μεγάλα επιτεύγματα στην Ιστορία έγιναν από την ανθρωπότητα, άλλα είδη έχουν τους δικούς τους ήρωες, που ταυτόχρονα αποτελούν και ήρωες ολόκληρου του πολιτισμού της ζωής της Γης. Ένα από τα χαρακτηριστικότερα παραδείγματα και μια από τις πιο όμορφες ιστορίες είναι αυτή των μαϊμούδων Able και Baker, που έγιναν ταξιδιώτες του διαστήματος και ήρωες της Γης.
Ζωή και ζώα στο διάστημα
Περίπου δύο δεκαετίες πριν ο Neil Armstrong και ο Buzz Aldrin αφήσουν τα πρώτα ανθρώπινα αποτυπώματα στη Σελήνη, η ανθρωπότητα ετοιμαζόταν ήδη για την αποστολή μελών της στο διάστημα. Το 1947, οι ΗΠΑ εκτόξευσαν με έναν πύραυλο V2 που απέσπασαν από τους Ναζί, μύγες στο διάστημα. Μαζί με αρκετούς σπόρους, η αρχική αποστολή είχε σκοπό να προσδιορίσει τις επιπτώσεις που έχουν οι κοσμικές ακτίνες στους ζωνταντούς οργανισμούς. Όταν το δοχείο με τις μύγες επέστρεψε στη Γη, οι επιστήμονες ήταν ενθουσιασμένοι που τις βρήκαν ζωντανές.
Το 1948, η Αμερική έκανε το επόμενο βήμα και έστειλε μια μαϊμού στο διάστημα. Αυτό το εγχείρημα δεν πήγε, ωστόσο, το ίδιο καλά. Ο Albert I, ένας μακάκας, αναισθητοποιήθηκε πριν τοποθετηθεί στον πύραυλο V-2 Blossom. Αν και η εκτόξευση ήταν επιτυχής, οι επιστήμονες αργότερα υπέθεσαν ότι ο Albert πιθανώς να μην ήταν ζωντανός κατά τη διάρκεια της πτήσης, καθώς μπορεί να έπαθε ασφυξία στην πολύ μικρή κάψουλα ακόμα και πριν από την εκτόξευση. Ακόμα κι αν επέζησε κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, με τον πύραυλο να φτάνει σε ύψος μόλις 62 χιλιομέτρων, ο μηχανισμός του αλεξίπτωτου δε λειτούργησε σωστά και ο πύραυλος προσέκρουσε βίαια στο έδαφος, κάτι που σίγουρα σκότωσε τον πίθηκο. Το όνομα του Albert, τουλάχιστον, έμεινε ζωντανό, καθώς από εκείνο το σημείο και μετά, κάθε επιχείρηση αποστολής πρωτευόντων στο διάστημα, από τις ΗΠΑ, ήταν κομμάτι του Προγράμματος Albert.
Ο Albert II δεν είχε καλύτερη τύχη, καθώς, αν και είχε μεγαλύτερο χώρο για να αναπνέει και κατάφερε να επιζήσει κατά τη διάρκεια της πτήσης, κατάφερε να περάσει τη Γραμμή Karman, όντας το πρώτο πρωτεύον ζώο που καταφέρνει κάτι αντίστοιχο, σκοτώθηκε από την πρόσκρουση καθώς το αλεξίπτωτο και πάλι δε λειτούργησε. Οι Albert ΙΙΙ ως V δεν κατάφεραν επίσης να επιζήσουν, είτε λόγω των προσκρούσεων, είτε λόγω έκρηξης κατά τη διάρκεια της πτήσης, είτε λόγω επιπλοκών κατά την πτήση. Μέχρι το 1959, κανένα πρωτεύον δεν είχε καταφέρει να επιστρέψει στη Γη από το διάστημα, ζωντανό.
Την ίδια στιγμή, οι Σοβιετικοί έστελναν άλλα είδη ζώων στα αχαρτογράφητα διαστημικά “νερά”. Τη στιγμή που οι Αμερικανοί χρησιμοποιούσαν μαϊμούδες, οι Ρώσοι έστελναν λαγούς, ποντίκια και αρουραίους. Έπειτα, αποφάσισαν να στείλουν σκύλους, ως το επόμενο λογικό βήμα σύμφωνα με τον Βλαντιμίρ Γιαζντόφσκι, που δήλωνε: “Επιλέξαμε τους σκύλους ως βιολογικά αντικείμενα επειδή η ψυχολογία τους έχει μελετηθεί αρκετά, ανταποκρίνονται στην εκπαίδευση, είναι αρκετά επικοινωνιακοί και κοινωνικοί με τους ανθρώπους”.
Τον Αύγουστο του 1951, οι Dezik και Tsygan εκτοξεύτηκαν στον ουρανό. Αφού έφτασαν σε ένα υψόμετρο 100 χιλιομέτρων, η κάψουλα που τους μετέφερε επέστρεψε στη Γη προσκρούοντας όμως βίαια στο έδαφος. Όταν οι επιστήμονες άνοιξαν την κάψουλα φοβόντουσαν για το χειρότερο, αντ’αυτού άκουσαν γαυγίσματα κι έτσι οι Dezik και Tsygan έγιναν τα πρώτα όντα (ίσως μαζί με μύγες και μικρόβια) που πήγαν στο διάστημα και επέστρεψαν με ασφάλεια στη Γη.
Μέσα στα επόμενα 8 χρόνια, οι Σοβιετικοί έστειλαν πολλούς σκύλους στο διάστημα, εκ των οποίων ένα μεγάλο ποσοστό έφτασε ζωντανό και σε καλή κατάσταση πίσω στη Γη. Το πιο διάσημο σκυλί απ’όλα ήταν φυσικά η Laika, η οποία το 1957 έγινε το πρώτο έμβιο ον που έκανε τον περίπλου της Γης. Το αν η Laika ήταν ζωντανή ή όχι κατά τη διάρκεια του ταξιδιού της δεν είναι ακόμα και σήμερα βέβαιο, αφού ο γρήγορος θάνατός της πιθανώς οφειλόταν στην υπερθέρμανση και τον πανικό. Ωστόσο, είναι ίσως σημαντικό να αναφερθεί, ότι η αποστολή της δεν περιελάμβανε την ασφαλή επιστροφή της.
Αν και οι Σοβιετικοί είχαν μεγάλες επιτυχίες με τους σκύλους, αυτοί σίγουρα αποτελούν ένα είδος πολύ πιο μακρινό για τον άνθρωπο, σε σχέση με τα πρωτεύοντα, με τα οποία πειραματίζονταν οι Αμερικανοί.
Δυο ηρωίδες της Αμερικής
Αποφασισμένη να πετύχει επιτέλους την αποστολή της, η NASA επέλεξε δύο μαϊμούδες για την επόμενη αποστολή της το 1959. Η πρώτη ήταν ένας θυληκός μακάκας, με το όνομα Able. Επιλέχθηκε ανάμεσα σε 24 άλλες μαϊμούδες στο ζωολογικό κήπο της πόλης Independence της Πολιτείας του Kansas. Λέγεται ότι η επιλογή και η ανάθεση της αποστολής έγινε από τον ίδιο τον Πρόεδρο Eisenhower. Αυτό έγινε και για έναν άλλο λόγο. Καθώς η πρωτοπόρος στα διαστημικά ταξίδια Able ήταν μια μαϊμού που γεννήθηκε στην Ινδία, όπου ο πίθηκος μακάκας θεωρείται ιερό ζώο, θεωρήθηκε προτιμότερο για πολιτικούς λόγους την αποστολή να αναθέσει στο πρωτεύον ο ίδιος ο Πρόεδρος.
Η δεύτερη μαϊμού που επιλέχθηκε για την αποστολή αγοράστηκε από ένα κατάστημα κατοικίδιων στο Miami. Όντας ήδη 2 χρονών, η Νοτιαμερικάνα Δεσποινίς Baker συγκέντρωνε όλα τα βλέμματα και τις φιλοδοξίες για την επιτυχία της αποστολής, καθώς συνδίαζε την ικανότητα να ζει για μεγάλο χρονικό διάστημα σε μικρό χώρο, με την ευφυία, την απόλαυση να την καλομεταχειρίζονται και τη φιλικότητά της για τους ανθρώπους.
Μετά από αυτή την επιλογή, οι μαϊμούδες στάλθηκαν στο κέντρο εκπαίδευσης, για το ραντεβού τους με την ιστορία.
Η κάθε μαϊμού είχε ειδικά σχεδιασμένη διαστημική στολή, με αισθητήρες που μπορούσαν να καταγράψουν τους παλμούς, τη θερμοκρασία του σώματος και την κίνησή τους. Η Able ήταν σφιχτά δεμένη, με έναν τρόπο που επέτρεπε μόνο πολύ μικρές κινήσεις, αλλά της έδινε χώρο για να κάνει ένα βασικό καθήκον που είχε στην αποστολή: είχε εκπαιδευτεί για να πατήσει ένα κουμπί, με σκοπό να ελεγχθεί η συγκέντρωση και η δυνατότητα συνοχής των σκέψεων στο διάστημα.
Η στολή της δεσποινίδος Baker ήταν φτιαγμένη από αφρώδη γόμα και δέρμα και τοποθετήθηκε μέσα σε μία μικρή κάψουλα που μπορούσε να φιλοξενήσει ζωή, με μέγεθος περίπου όσο ένα θερμός. Αυτό ωστόσο της έδινε τη δυνατότητα να κινείται. Αμφότερες οι μαϊμούδες είχαν κράνη από συνθετικό γυαλί.
Στις 28 Μαΐου του 1959, στις 2:35 πμ τοπική ώρα, ένας γιγάντιος πύραυλος Jupiter AM-18 εκτοξεύτηκε στον ουρανό, φτάνοντας ταχύτητες που ξεπερνούσαν τα 15000 χλμ την ώρα, με τα δύο πρωτεύοντα να βρίσκονται στον σχετικά άβολο κώνο που τοποθετήθηκε στην κορυφή του. Η πτήση τους διήρκησε περίπου 17 λεπτά πριν βουτήξουν στον ωκεανό περίπου 350 χλμ ΝΔ του San Juan στο Πόρτο Ρίκο. Η ομάδα που θα τις περισυνέλλεγε ξεκίνησε κατ’ευθείαν τη διαδικασία εντοπισμού τους. Αρχικά υπήρχε ο φόβος ότι η κάψουλα είχε βυθιστεί, όπως είχε συμβεί και με προηγούμενες. Αλλά κάποια στιγμή το πλήρωμά της φάνηκε να ξεπροβάλει στην επιφάνεια του νερού.
Πολύ λίγο αργότερα, το μήνυμα που έφτανε από το δωμάτιο ελέγχου του Ακρωτηρίου Canaveral, ήταν: “Able Baker τέλεια. Όχι τραυματισμοί ή άλλες δυσκολίες”. Οι δύο μαϊμούδες είχαν γίνει τα πρώτα πρωτεύοντα που ταξίδεψαν στο διάστημα και επέστρεψαν με ασφάλεια στη Γη.
Η Able και η δεσποινίς Baker επέστρεψαν με τιμές ηρώων στις ΗΠΑ, πρώτα πηγαίνοντας στα ιδιαίτερα δωμάτιά τους, όπου μόλις είχε τοποθετηθεί κλιματισμός. Στη συνέχεια, πετώντας για την Washington συμμετείχαν σε συνέντευξη τύπου. Εκεί, οι δημοσιογράφοι έσπρωχναν ο ένας των άλλων, ακόμα και πάνω στις καρέκλες, για να καταφέρουν να φτάσουν κοντά τους, σύμφωνα με όσα ανέφεραν οι New York Times. Όσο αφορά τις ηρωίδες, “οι μαϊμούδες ήταν λιγότερο ενθουσιασμένες από τους ανθρώπους, έτρωγαν φυστίκια και κράκερς.” Η Able και η δεσποινίς Baker έλαβαν μετάλλεια τιμής. Ένα μήνα αργότερα ήταν στο εξώφυλλο του περιοδικού LIFE.
Δυστυχώς, για την Able, η φήμη δεν κράτησε πολύ. Επρόκειτο να γίνει μια μικρή επέμβαση που θεωρούνταν ρουτίνας: η αφαίρεση κάποιων ηλεκτροδίων που είχαν μείνει από το ταξίδι πάνω στο σώμα της. Οι γιατροί ήταν πολύ προσεχτικοί μαζί της, αλλά μετά την αναισθησία, η μαϊμού είχε μια ακατανόητη καρδιακή ανακοπή και σταμάτησε να αναπνέει. Αφού προσπάθησαν να σώσουν τη ζωή της για περίπου 2 ώρες, οι γιατροί ανακοίνωσαν το μοιραίο. Η Able πέθανε την 1η του Ιούνη, 1959, μόλις λίγες μέρες μετά την επιστροφή της. Σήμερα διατηρείται στο National Air and Space Museum στην Washington.
Όσο για τη δεσποινίδα Baker, έζησε μια ζωή που αρμόζει σε μια Αμερικανή ηρωίδα. Μετά τη μιντιακή παράνοια, αποσύρθηκε στη Ναυτική Βάση της Pensacola, σε ένα σπίτι που κατασκευάστηκε ειδικά γι’αυτήν. 3 χρόνια αργότερα “παντρεύτηκε” έναν Περουβιανό πίθηκο, ο οποίος ονομαζόταν “Big George” σε μια τυπική ναυτική τελετή. Το 1971, το ευτυχισμένο ζευγάρη μετακόμισε στη διαστημική βάση Marshall, στο Huntsville της Alabama. To 1979, o George πέθανε, αλλά η δεσποινίς Baker ξαναπαντρεύτηκε.
5 χρόνια αργότερα, στις 29 Νοέμβρη του 1984, η Baker πέθανε, ζώντας ως τα 27 της χρόνια. Εκτός από εξερευνήτρια του διαστήματος, η Baker ήταν επίσης το μακροβιότερο μέλος του είδους της που είχε καταγραφεί, με το προσδοκώμενο ζωής να είναι 15 χρόνια σε ελευθερία και 20 χρόνια σε αιχμαλωσία. 300 περίπου άνθρωποι, μαζί με το 2ο “σύζυγό” της, τον Norman, παρακολούθησαν τη νεκρώσιμο ακολουθία στο Huntsbille, όπου και ετάφη. Στον τάφο της, στη βάση Marshall, μέχρι σήμερα οι επισκέπτες αφήνουν μπανάνες για αυτή την ηρωίδα του διαστήματος.
Ακόμα και σήμερα, αν και λίγοι άνθρωποι γνωρίζουν τα κατορθώματα των Able και Baker, πολύ λιγότεροι είναι αυτοί που κατάφεραν να τα επαναλάβουν.
Be First to Comment